آب و هوا
آب و هوای منطقه
اقليم استان در تابستانها تحت تاثير پر فشار جنب حاره اي قرار دارد كه شرايط حرارتي نسبتاً پايداري را بر آن حكمفرما مي‌سازد و در زمستان توده‌هاي غربي و كم فشارهاي سوداني بارش هاي رگباري و شديدي را براي آن به همراه مي‌آورند. به دليل ماهيت دامنه‌اي استان كه جزو كوهپايه‌هاي بيروني زاگرس است، در صورت جذب رطوبت توده‌هاي ورودي از سمت غرب و جنوب غرب، نقش مهمي دارند . از طرف ديگر همين دامنه‌ها در تابستان تحت تاثير صافي هوا و ساعات آفتابي زياد با دريافت عمودي پرتوهاي خورشيدي و صاف بودن هوا در تابستان، شرايط گرم و خشكي را پديد مي‌آورد. در نقشه پهنه بندي اقليمي ايران - مسكن و محيط‌هاي مسكوني، ايلام در گروه 2 اقليمي و در زير گروه نسبتاً سرد- معتدل واقع شده كه از ويژگيهاي اقليمي نسبتاً سرد بودن هوا در زمستان و معتدل بودن‌آن در تابستان است. بنا به تعريف در شرايط نسبتاً سرد عليرغم آنكه در شب‌هاي فصل زمستان براي گرم نگه داشتن فضاهاي داخلي استفاده از وسايل گرم كننده ضروري است. اما در روزهاي فصل زمستان و حتي در روزهاي سردترين ماه سال، امكان گرمايش خورشيدي وجود دارد. شرايط معتدل تابستاني اين اقليم، امكان آنرا فراهم مي‌سازد كه با استفاده از عملكرد حرارتي مصالح ساختماني سنگين ، فضاهاي داخلي را در اين فصل به طور طبيعي در حد آسايش خنك نگه داشت.
شهر ايلام داراي ايستگاه هواشناسي از نوع كليماتولوژي است در اين گزارش بمنظور بررسي دقيق شرايط آب و هوايي ايلام از معدل 12 ساله آمار آب و هوايي اين ايستگاه استفاده شده است . بر اساس معدل 12 ساله آمار ايستگاه كليماتولوژي ايلام(جدول 2-1) دماي هوا در سردترين ساعات از سردترين ماه 1/0 و در گرمترين ساعات اين ماه 2/10 درجه سلسيوس بوده است . همانطور كه ملاحظه مي‌شود، حتي در سردترين ماه سال ، به طور متوسط دماي هوا به زير صفر نمي‌رسد. در طول اين دوره آمارگيري، پايين‌ترين متوسط حداقل دماي هوا 3- درجه و بالاترين متوسط حداكثر دما 39 درجه سلسيوس گزارش شده است.
در سردترين ماههاي سال (فصل زمستان) متوسط حداكثر دماي هوا بالاتر از 20 درجه سلسيوس بوده است. بنابراين، در طول روزهاي زمستان ، مشكلي از نظر حرارتي وجود ندارد. در تابستان هوا به مرور گرم مي‌شود و در گرمترين ماه سال به 7/35 درجه سلسيوس مي‌رسد.
در هر سه ماه از فصل تابستان ، متوسط حداكثر دماي هوا بالاتر از 32 و متوسط حداقل آن بالاتر از 16 درجه سلسيوس است . در طول اين ماهها رطوبت هوا كاهش مي‌يابد. و در گرمترين ساعات از روزهاي اين سه ماه به 22% مي‌رسد. با توجه به دماي هوا در اين ساعات ميزان رطوبت در هوا پايين نيست و به همين دليل هواي ايلام در تابستان خشك نيست. بالا بودن رطوبت هوا و شفاف بودن در شبها به سرعت باعث كاهش دماي هوا مي‌گردد. بطوريكه در گرمترين ماه سال (ژوئيه) نوسان روزانه دماي هوا به بيش از 16 درجه سلسيوس مي رسد.
استان ایلام به طور کلی دارای سه منطقه آب و هوایی است :
1- آب و هوای سرد کوهستانی در ارتفاعات بیش از 2 هزار متر در ناحیه ی شمال و شمال شرقی استان .
2 -آب و هوای معتدل کوهستانی در نواحی کوهستانی و دامنه ی شرق و شمال شرقی.
3 – آب وهوای بیابانی و نیمه بیابانی در حاشیه ی غربی وجنوبی استان .
در استان ایلام میانگین بارش سالانه در شمال و شمال شرقی 700 میلی متر و در نواحی پست جنوبی 250 میلی متر است .
آب و هوای استان ايلام به طور كلی به دو نوع تقسيم می شود:
الف) آب و هوای معتدل نيمه مرطوب(اقليم مديترانه) مناطقی از استان،شامل شهرستان ايلام،شهرستان ايوان، واركواز ملكشاهي داراي زمستانی ملايم و مرطوب و تابستاني نه چندان گرم ولی خشك اند. آبدانان،شيروان وچرداول و دره شهر در اين گروه جاي مي گيرند،اما به دليل داشتن زمستانی ملايم ومرطوب و تابستاني بسيار گرم وخشك،آب وهوای آن ها با مناطق ايلام و ايوان تفاوت هاي جزيی دارد.سرزمين هايی كه در ارتفاع بيش از 2هزارمتر واقع شده اند تابستان های ملايم و زمستان های بسيار سرد و طولانی دارند.
ب) بر اساس اين طبقه بندی،مناطق غربی و جنوبی استان كه دشتهای مهران و دهلران را شامل می شود،دارای اقليم استپی گرم و نيمه بيابانی است كه هرچه به طرف نواحی پست تر و مرزی كشور نزديك تر مي شود،به ناحيه ی گرم بيابانی تبديل می شود.
در اين نوع سرزمين،تابستان بسيار گرم وخشك وزمستان نسبتاً معتدل است،ميزان بارش،كم واختلاف دما در فصول سال،زياد است.سياحان غربی كه به نواحی كوهستانی سفر كرده اند آب وهوا و مناظر زيبای طبيعی و خصوصيات مردم به ساكنين كوه های آلپ دراروپا تشبيه كرده اند.
پراكندگی بارش در استان ايلام
در قسمت های شمال و شمالشرقی استان، برخورد توده های مرطوب به ارتفاعات و متراكم شدن اين توده ها، موجب ريزش نزولات آسمانی زياد به ميزان 700 ميليمتر می شود؛ در حالی كه در نواحی جنوب و جنوب غربی استان به علت همجواری با نواحی بيابانی پست عراق و عربستان و نفوذ توده های گرم، ميزان بارش كم و حدود 250 ميليمتر است. ميزان متوسط بارندگی شهر ايلام در سال، حدود 500 ميليمتر و در برخی از نواحی استان تا 800 ميليمتر و به صورت موردی تا 900 ميليمتر گزارش شده است.
بارش باران در اين منطقه تحت تاثير بادهای باران آوری است كه از غرب به درون فلات ايران می وزند. بارش باران گاه از اواسط پاييز شروع و در مناطقی تا اول خرداد ادامه دارد. اين بارش ها سبب جاری شدن رودهای زيادی از دامنه كوه های ايلام به خصوص كبيركوه می شود كه دره های حاصلخيز شيروان و چرداول و سيمره[صيمره] قديم را مشروب می سازد و از قديم مركز پرورش انواع درختان ميوه بوده است. اصطخری در اين خصوص می گويد: « صيمره و شيروان ميوه گرمسيری و سردسيری دارند و آب روان در خانه هايشان می رود و در همه قهستان [كوهستان] درخت خرما نبود الا به صيمره و سيروان.» سيمره از شهرهای گرمسيری ايلام واقع در دره شهر می باشد و سيروان از شهرهای نواحی سردسيری ايلام واقع در شيروان و چرداول است. و ابن حوقل در خصوص اين دو منطقه حاصلخيز می گويد: « صيمره و شيروان دو شهر كوچك اند، كه بناهای آنان مانند شهرهای موصل و تكريت اغلب با گچ و سنگ است و ميوه بسيار و گردو دستنبويه و محصولات نواحی گرمسير و سردسيری و آب ها و درختان و كشت های بسيار دارند. دو شهر جايي باصفا هستند و در خانه ها و كوی های آنان آب جريان می كند.»
آب و هوای متناسب در اين دره های كوچك و حاصلخيز چنان بوده كه حتی كشت شلتوك، برنج كاری در منطقه شيروان متداول بوده و امروز نيز برنج شيروان از مرغوب ترين انواع برنج است.
دو عامل ارتفاع از سطح دريا و عرض جغرافيايی در تغييرات دما موثرند. دهلران در جنوب شرقی استان با عرض جغرافيايی پايين تر، ارتفاع كمتر و هم جواری با مناطق گرمسيری عراق و خوزستان از دمای نسبتا بالايی برخوردار است؛ در حالی كه در نواحی شمال و شمال شرقی استان، ارتفاع از سطح دريا و عرض جغرافيايی، در كاهش و تعديل دما نقش به سزايی دارند، مزيد بر علت می توان به پوشش گياهی مناسب، در كوهستان های ايلام اشاره كرد كه در تعديل هوا موثر می باشد. با اين وجود، می توان گفت كه در استان ايلام، از جنوب به شمال و از مناطق پست و كم ارتفاع غربی به طرف ارتفاعات شمال و شمال شرقی كاهش دما كاملا محسوس است.
